Οικογένεια

Η λέξη φροντίδα στα ελληνικά παραπέμπει σε μια ιδιαίτερη συναισθηματική σχέση, σαν αυτή που αναπτύσσουν οι γονείς με τα παιδιά τους. Και όχι άδικα, αφού η οικογένεια αποτελεί στις περισσότερες χώρες του κόσμου τον πιο βασικό πυλώνα φροντίδας.

Οικογένεια

Πίσω από την πόρτα κάθε νοικοκυριού λαμβάνει χώρα η λεγόμενη «αναπαραγωγική εργασία»: ο όρος συμπεριλαμβάνει την πληθώρα των εργασιών που έχουμε ταυτίσει με την «οικιακή εργασία», την οποία κατά κύριο λόγο επιτελούν οι γυναίκες όταν για παράδειγμα ετοιμάζουν το φαγητό, όταν πλένουν, καθαρίζουν, επιμελούνται τον χώρο ενός σπιτιού ώστε να ανταποκριθεί στις καθημερινές του λειτουργίες, όταν μεγαλώνουν παιδιά, φροντίζουν άρρωστα και ηλικιωμένα μέλη της οικογένειας και συντηρούν συγγενικούς και κοινοτικούς δεσμούς. Συνήθως αντιλαμβανόμαστε αυτή την εργασία ως κάτι που κάνουν οι γυναίκες «από τη φύση τους» κι όχι σαν μια έμμισθη απασχόληση, όπως για παράδειγμα η παραγωγική εργασία. Αυτό το σύμπαν φροντίδας οδηγεί στον έμφυλο καταμερισμό της εργασίας και παραμένει υποτιμημένο και αόρατο, αν και σε καθημερινή βάση αναπαράγει την ίδια μας τη ζωή και για τον λόγο αυτό αποτελεί θεμέλιο κάθε μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης.

Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, η έλλειψη δημόσιας πολιτικής σε σχέση με τους ευάλωτους πληθυσμούς έχει κάνει τη φροντίδα σχεδόν αποκλειστικά οικογενειακή υπόθεση: όλοι και όλες έχουμε μια προσωπική ιστορία να μοιραστούμε και είναι σχεδόν βέβαιο ότι κάποια στιγμή στη ζωή μας όλοι θα χρειαστεί να γίνουμε φροντιστές για κάποιο μέλος της οικογένειάς μας. Η πάγια υποχρηματοδότηση ή και απουσία δημόσιων υποδομών κοινωνικής πρόνοιας και πολιτικών για τις ευάλωτες ομάδες αλλά και για τους επαγγελματίες φροντιστές, με λίγα λόγια η κραυγαλέα έλλειψη φροντίδας για αυτούς που χρειάζονται φροντίδα, δεν μας αφήνουν άλλο περιθώριο. Οι αλλεπάλληλες κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας ασκούν αφόρητη πίεση στα νοικοκυριά, και ειδικά στα πιο φτωχά, που επωμίζονται ευθύνες και ρόλους που δεν τους αναλογούν – ποιος άλλωστε μένει να φροντίσει για την κατάρρευση του δημόσιου συστήματος υγείας, την ιδιωτικοποίηση της παιδικής μέριμνας, τις υλικές και ψυχικές συνέπειες της μακροχρόνιας ανεργίας; Μανάδες μεγαλώνουν παιδιά χωρίς υποστήριξη, σύζυγοι και κόρες φροντίζουν άρρωστους, ηλικιωμένους και ανήμπορους γονείς και συγγενείς μέσα σε δωμάτια σπιτιών: η εργασία φροντίδας απαιτεί δεξιότητες, ενέργεια και χρόνο που θεωρείται «υποχρέωση» της οικογένειας και πιο συγκεκριμένα των θηλυκών μελών της.